«Ты што, лесбіянка?» Былыя палітзняволеныя расказалі пра дзівацтвы памочніка начальніка жаночай калоніі
Ëн асаблівым спосабам адзначае гадавіну нападу нацысцкай Германіі на Савецкі Саюз, а таксама патрабуе ад палітвязняў расказваць вершы на беларускай мове.
Некалькі былых палітвязняў, якія раней знаходзіліся ў гомельскай жаночай калоніі, распавялі «Нашай Ніве» пра адну дзіўную традыцыю ў ёй.
Па словах жанчын, у калоніі штогод 22 чэрвеня ранкам прайграюць вядомы радыёзварот савецкага дыктара Юрыя Левітана аб нападзе Трэцяга Рэйха на СССР разам з савецкай песняй «Свяшчэнная вайна».
«Гэта было як у кнізе Оруэла»
Святлана (усе імёны ў тэксце змененыя) звычайна прачыналася не ад ранішніх аб'яў аб пад'ёме, а ад шуму людзей у атрадзе, таму яна не памятае дакладны час уключэння савецкай песні і звароту.
«Часцей за ўсё я прачыналася ад таго, што ўсе пачыналі хадзіць і крычаць. Гэта было падчас вываду на фабрыку (7:00—7:30).
22 чэрвеня была аб'ява накшталт «сёння ў 4:20 раніцы» і г. д., а потым адразу пачынала гучаць «Вставай, страна огромная», — расказала Святлана.
Экс-палітвязняволеная Ганна таксама адзначыла, што песня і зварот ігралі прыкладна ў 6—7 гадзін раніцы.
«Мы стаялі на вывадзе цэлую гадзіну, і ўвесь гэты час яна гучала.
Я добра памятаю, што круцілі адну і тую ж песню, дастаткова доўга і вельмі гучна. Гук супастаўны з праверкай сірэн, толькі гэтыя штукі былі панатыканыя ўсюды і з усіх бакоў. Гэта было як у кнізе Оруэла», — падзялілася Ганна.
Яшчэ дзве жанчыны, Дар'я і Настасся, таксама былыя палітвязні, апісалі сітуацыю больш падрабязна.
«22 чэрвеня 2022 года ў 6:00 нам уключылі запіс аб тым, што на Cавецкі Саюз напала фашысцкая Германія і следам за гэтай аб'явай пайшла песня «Вставай, страна огромная».
Варта адзначыць, што ў той час палова калоніі яшчэ павінна была спаць да 6:30», — распавяла Дар'я.
Настасся, у сваю чаргу, дадала, што песню «Свяшчэнная вайна» ставілі на паўтор па некалькі разоў, не толькі раніцай, але яшчэ і днём.
«Пачыналася ўсё а 6-й раніцы з голасу Левітана «Увага, гаворыць Масква», а потым уключалі песню і паўтаралі яшчэ разы 2—3. Гэта адбывалася замест звычайнага сігналу на пад'ём і таксама паўтаралася на дзённай праверцы», — адзначыла Настасся.
Усе апытаныя намі былыя палітзняволенныя паведамілі, што іншыя асуджаныя ў калоніі тады расказалі ім пра штогадовы характар гэтага.
Па словах асуджаных, прыдумаў гэта супрацоўнік ПК-4 Аляксей Янчанка, памочнік начальніка калоніі.
Па словах былых палітзняволеных, ён бярэ сабе працоўную змену кожнага 22 чэрвеня.
«Кіберпартызаны» пацвердзілі «Нашай Ніве», што такі чалавек сапраўды працуе ў гомельскай жаночай калоніі.
У чым яшчэ быў заўважаны Янчанка?
Па словах жанчын, Янчанка любіў чапляцца да дзяўчат-палітвязняў. Напрыклад, Ганна гэта апісвае так:
«Ну, для пачатку ён называе ўсіх лесбіянкамі і рэгулярна намякае на ўсялякае.
Памятаю, як аднойчы ў канцы сваёй змены я проста памахала рукой сяброўцы, Янчанка адразу мяне паклікаў і пачаў дапытваць, з якой мэтай я махала рукой, каму махала і г. д., а потым ён такі: «А навошта ты махаеш рукой? Ты што, лесбіянка?» — распавядае Ганна.
Дар'я ж у сваю чаргу адзначае, што Янчанка не абмяжоўвае сябе ў выкарыстанні мацюкоў і плюецца падчас размовы. Паводле яе слоў, ён таксама любіць рэгулярна спыняць палітычных і чапляцца да іх, выпытваючы, як па-беларуску будзе якое-небудзь слова, напрыклад, «стрекоза».
Гэты ж стыль паводзінаў апісала і Настасся, якая кажа, што Янчанка ўвогуле праяўляе асаблівую цікавасць менавіта да беларускамоўных палітзняволеных.
«Ён вельмі любіў беларускамоўных дзяўчат, рэгулярна падзываў іх, каб яны падыходзілі і проста гаварылі яму нешта па-беларуску. Напрыклад, Янчанка пастаянна падзываў да сябе адну дзяўчыну, якая выдатна размаўляла на беларускай мове і ведала мноства твораў і вершаў. Той камандаваў ёй: «А вось раскажы мне верш Максіма Багдановіча». А потым на наступны дзень: «А вось зараз хачу пачуць верш Янкі Купалы». І так працягвалася штораз», — успамінае Настасся.
А са Святланай той Янчанка гуляў у следчага, распытваў пра матэрыялы крымінальнай справы. Пры гэтым ён настойваў, што ў сценах калоніі яна абавязаная расказваць супрацоўнікам абсалютна ўсё. Яна адмовіла.
«Наша Нiва» — бастыён беларушчыны
ПАДТРЫМАЦЬ«Адно з пакаранняў — змяшчэнне ў клетку на вуліцы». Былыя палітзняволеныя расказалі пра жаночую калонію
«Для каго ты тут малюешся?» — «Для сябе». Былая палітзняволеная Вольга Класкоўская расказала, як гэта —жанчыне сачыць за сабой у катоўнях
«Любыя праявы пачуццяў спыняюцца». Журналістка Дар'я Чульцова, якая выйшла на свабоду, — пра тое, як жывуць і кахаюць у калоніі
«Пад галаву часам клала абутак, бо не мела ні падушкі, ні матраца». Інтэрв'ю з Наталляй Хершэ — пра калонію, мужа і непахіснасць
Як турма змяняе людзей і што чакае палітвязняў? Вялікі гайд ад псіхолага
Цяпер чытаюць
Як склаўся лёс выпускнікоў, якімі журфак ганарыўся 10 гадоў таму? Гісторыя аднаго ўрачыстага калажа24
Каментары