«Treba być aktyvistam, kab da ciabie pryjšli». Čamu biełarusy viartajucca z emihracyi
Paśla 2020 hoda ź Biełarusi, pavodle roznych acenak, mahli vyjechać da paŭmiljona čałaviek. Ale, niahledziačy na represii, jakija praciahvajucca ŭ krainie, niekatoryja biełarusy praz peŭny čas viartajucca dadomu. Dźvie padobnyja historyi raskazała Deutsche Welle.
«Žyć u strachu — kiepskaje rašeńnie»
IT-śpiecyjalist Andrej (imia źmieniena) pražyŭ u Polščy dzieviać miesiacaŭ. Pa słovach surazmoŭcy, i jon, i siamja, davoli chutka asvoilisia ŭ novaj krainie, ale paśla taho, jak mužčyna straciŭ pracu, vyrašyli viarnucca ŭ Biełaruś.
«Rašeńnie było składanaje, tamu što ŭładkavalisia, złavili kirunak i dastatkova sacyjalizavalisia. Pavarotnym momantam stała zvalnieńnie», — raskazvaje Andrej.
Mužčyna adznačaje, što ŭ ich byŭ vybar: zastavacca dziela «čahości» i vydatkavać usie aščadžeńni za čas, pakul jon budzie šukać novuju pracu, abo viarnucca nazad, zachavać zaroblenyja srodki i ŭkłaści ich u kuplu kvatery ŭ Biełarusi.
«U cełym, pierśpiektyvy pracaŭładkavańnia byli pryvidnyja, tamu što ja i maje kalehi i biez taho ź vialikaj ciažkaściu znajšli pracu, a na čužym rynku kankuravać składaniej», — kaža mužčyna.
Taksama, ź jahonych słoŭ, novy polski ŭrad abiacaŭ rasśledavać atrymańnie biełarusami viz, uskładnić mahčymaści dla lehalizacyi i atrymańnia ipateki.
«Ni Polšča, ni ES nas mocna nie ŭrazili. Viarnulisia ź siamjoj — rodnyja ŭzradavalisia, — adznačaje Andrej. — Žyviecca lepš, čym u Polščy. Biełaruś mianie całkam zadavalniaje va ŭsich aśpiektach, akramia palityčnaha. Na hety momant nie baču sensu emihravać kudy-niebudź».
Mužčyna kaža, što nie baicca za svaju svabodu, «jak budzie — tak budzie», a žyć u strachu, pa jaho słovach, «kiepskaje rašeńnie».
«Dumaŭ, što vajna moža pieranieścisia na nas»
Inžynier Ihar (imia źmieniena) vyjechaŭ u Polšču viasnoj 2022 hoda. Da taho momantu tam užo znachodziłasia jaho dziaŭčyna, mužčyna daŭno płanavaŭ pajezdku da jaje, ale z-za pačatku vajny va Ukrainie pierajezd pryjšłosia paskoryć.
«Dumaŭ, što vajna moža pieranieścisia na nas», — pryznajecca surazmoŭca.
Biełarus žyŭ i pracavaŭ u Polščy. U bytavym płanie, pavodle jaho słoŭ, usio było dobra, «chutka pryvyk, kamfortna siabie adčuvaŭ», tamu što «mientalitet vielmi blizki». A voś z pracaj było «našmat składaniej».
«U Biełarusi ja pracavaŭ inžynieram, hruba kažučy, nasiŭ halštuk, a pryjechaŭšy tudy, pajšoŭ na zavod (rabočym. — Red.). Padjom a 4-j ranicy, kładziešsia a 8-j viečara, kab niejak vyspacca, jašče kazali pracavać pa vychadnych», — raskazvaje biełarus.
Niejki čas Ihar pracavaŭ na vytvorčaści jachtaŭ, dzie davodziłasia pa 12 hadzin pravodzić u procivahazie i kaściumie chimabarony.
Paśla biełarus uładkavaŭsia dalnabojščykam, jeździŭ, u asnoŭnym, pa Hiermanii. Spačatku praca jamu padabałasia: byli i niadrenny zarobak, i mahčymaść padarožničać. Ale paśla vaśmi miesiacaŭ maršruty pačali paŭtaracca, stała ciažka ŭvieś čas pravodzić u mašynie.
«Ja razumieŭ, što kali ja zvolniusia, to pajechać u Polšču i pajści na zavod, na skład — tak sabie rašeńnie, mianie nie mocna pryciahvali takija ŭmovy pracy», — raskazvaje mužčyna.
«Treba być aktyvistam, kab da ciabie pryjšli»
Ihar vyrašyŭ viarnucca ŭ Biełaruś. Surazmoŭca pryznajecca, što pry pierasiačeńni miažy «byŭ strach, što voźmuć telefon — i tam niešta budzie», ale ŭ vyniku da jaho nie było nijakich pytańniaŭ.
Na radzimie biełarus davoli chutka znajšoŭ pracu ŭ zamiežnaj IT-kampanii. U Polščy ci Hiermanii ŭ hetaj śfiery jon uładkavacca nie moh z-za vysokaj kankurencyi i niedastatkovaha vopytu, taksama nie chapała viedaŭ polskaj ci anhlijskaj.
U Biełarusi, sa słoŭ Ihara, zarobak u IT-śpiecyjalistaŭ značna nižejšy, čym u Jeŭropie, ale žyć na jaho možna davoli kamfortna: niama vydatkaŭ na arendu žylla, pradukty tańniejšyja.
Mužčyna kaža, što za čas jahonaj emihracyi ŭ Biełarusi «mała što pamianiałasia» i jon «ničoha drennaha tut nie ŭbačyŭ». Što tyčycca represij u dačynieńni da apanientaŭ ułady, to, na dumku Ihara, «treba być aktyvistam, kab da ciabie pryjšli».
«Zatrymali kahości, usie spačatku ŭ šoku. Ale pa vyniku, kali pačynajuć raźbiracca: jon rabiŭ fatahrafii, vykładvaŭ niešta ŭ instahram. Ja nie kažu, što jon heta nie moža rabić. Prosta jon vioŭ niejkuju aktyŭnuju dziejnaść suprać ułady, — razvažaje surazmoŭca. — U mianie niama nidzie fatahrafij, ja nidzie nie pakidaŭ kamientaroŭ. Tamu ja razumieŭ, što ŭ cełym ja čysty, choć ja i chadziŭ na mitynhi, i baćki maje chadzili».
Ihar kaža, što ciapier hałoŭny nastroj u biełaruskim hramadstvie — «aby nie było vajny». Heta adzinaje, čaho bajacca ludzi.
Mužčyna pryznajecca, što chacieŭ by pavandravać pa śviecie, ale jašče raz navažycca na emihracyju, tolki kali pačniecca vajna:
«Kali ja chacieŭ by stvaryć siamju, vychoŭvać dziaciej, chaciełasia b, kab jany bačyli dziadulaŭ-babul. Viadoma, kali pačniecca vajna, ja budu rabić sproby, kab źjechać, bo vajavać nie chočacca».
«Zastałosia adčuvańnie čužoha horada». Biełarusy-emihranty raskazali, jak ryzyknuli źjeździć na radzimu
«Jana zabrała dziaciej i viarnułasia ŭ Minsk»: historyja biełarusa, jaki emihravaŭ u Barsiełonu ź siamjoj, a zastaŭsia adzin
«Nastolki jamu było važnaje śviatło ŭ rodnym aknie». Jak dziaŭčyna kranalna dapamahaje biełarusam-emihrantam «viarnucca» dadomu
Biełarus pra ŭmovy ŭ łahierach dla ŭciekačoŭ: Kali maješ dośvied, to razumieješ, što ŭsio moža być i kiepska, i sumna
Sotni rubloŭ, kab efiektna daviedacca poł budučaha dziciaci: biełarusy robiać usio bolš maštabnyja hiendar-paci3
Kamientary